Farmakoterapia zaburzeń lękowych niezwykle często bazuje na lekach wykorzystywanych w innych chorobach psychicznych. Przykładem są preparaty rekomendowane pacjentom z depresją. Czy trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne sprawdzą się w leczeniu lęku? Jak często stosuje się leki TLPD u chorych z zaburzeniami lękowymi?
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne – czym są i na czym polega ich działanie?
Mianem trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (TLPD) określa się pierwszą generację środków farmakologicznych, które znalazły zastosowanie w psychiatrii. Jak wskazuje sama nazwa, są to leki wykorzystywane w głównej mierze w farmakoterapii depresji. Mimo upływu lat mechanizm ich działania wciąż nie jest dokładnie potwierdzony, ale ogólne właściwości TLPD dotyczą nieselektywnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny. Część leków zaliczanych do tej grupy wykazuje też mniej lub bardziej skuteczne działanie hamujące zwrotny wychwyt dopaminy. Właściwości te, jak powszechnie wiadomo z innych antydepresantów, przyczyniają się do przełamania stagnacji psychoruchowej u chorych cierpiących z powodu zaburzeń depresyjnych. W dzisiejszych czasach nie stanowią już leku pierwszego wyboru na rzecz nowej generacji anksjolityków – inhibitorów monoaminoksydazy (IMAO) i selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) czy noradrenaliny (SNRI). TLPD są nie bez powodu określane mianem leków starej generacji. Wynika to z faktu ich nieselektywnego oddziaływania na organizm. Oznacza to, że oddziałują też na inne receptory (m.in. histaminowe i muskarynowe), co zwiększa ryzyko występowania różnych działań niepożądanych w trakcie leczenia.
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne a leczenie zaburzeń lękowych – przykłady zastosowań
Gdy pacjenci nie odnoszą korzyści ze stosowania typowych leków przeciwlękowych (np. buspironu, hydroksyzyny, benzodiazepin czy pregabaliny), to wówczas psychiatrzy decydują się na wykorzystanie leków TLPD. Jakie trójpierścieniowe antydepresanty mogą być wykorzystywane w przypadku zaburzeń lękowych?
- Doksepina – nerwica narządowa, lęk depresyjny, zaburzenia nerwicowe i lękowe w chorobie alkoholowej.
- Klomipramina – nerwice natręctw (lęk obsesyjno-kompulsyjny), lęk napadowy, fobia.
- Opipramol – uogólnione zaburzenia lękowe (GAD), nerwice narządowe, lęk depresyjny.
Oprócz powyższych skuteczne właściwości przeciwlękowe wykazują amitryptylina i dosulepina. Z kolei niektóre trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, dezypramina i protryptylina, są przeciwwskazane dla pacjentów z zaburzeniami lękowymi, gdyż ich działanie powoduje nasilenie niepokoju i tym samym może pogłębić występującą chorobę.
Antydepresanty w leczeniu zaburzeń lękowych
Obecność patologicznego lęku lub nadmiernego niepokoju w przebiegu choroby depresyjnej nie jest niczym zaskakującym. Obniżenie nastroju często idzie w parze z zaburzeniami lękowymi, co rzecz jasna działa też w drugą stronę – lęk fobiczny, panika czy nerwice niejednokrotnie wiąże się negatywnym myśleniem i nieprawidłowościami wskazujących na problemy o charakterze depresji. Tym bardziej, że podłożem zaburzeń lękowych mogą być podobne czynniki wywołujące stany depresyjne np. niska samoocena, samotność, izolacja, wyjątkowo silne przeżycie emocjonalne, niesprzyjające warunki socjoekonomiczne czy niektóre choroby przewlekłe. W związku z tym psychiatrzy często decydują się na wykorzystanie leków anksjolitycznych (antydepresantów) w leczeniu różnych postaci zaburzeń lękowych.
Bibliografia:
- Patejuk-Mazurek I. „Wybrane leki przeciwdepresyjne i o działaniu przeciwlękowym – praktyczne wskazówki stosowania i opisy przypadków.” Psychiatria 2017, 14(3): 135-142.
- Jaeschke R., et al. „Współwystępowanie zaburzeń depresyjnych i lękowych.” Psychaitria 2010, 7(5): 189-197.
- Gillman PK. „Tricyclic antidepressant pharmacology and therapeutic drug interactions updated.” British Journal of Pharmacology 2007, 151(6): 737-748.
