Zaburzenia lękowe to nie tylko problem dorosłych. Nadmierny niepokój i strach są równie powszechną dolegliwością u dzieci i młodzieży. Czy w tym przypadku stosowanie leków przeciwlękowych jest możliwe?
Dziecięce zaburzenia lękowe – bagatelizowany problem
Zaburzenia lękowe wieku dziecięcego i nastoletniego nie są okazjonalnymi przypadkami. Problem przesadnego strachu i trudnego do uzasadnienia lęku są dość powszechną przypadłością wśród niepełnoletnich pacjentów. Rodzice często nie zauważają, że dziecku doskwierają kłopoty natury psychicznej i emocjonalnej – niestety zaburzenia lękowe przeważnie wyzwalają różne objawy somatyczne (np. wymioty, biegunka, koszmary nocne, nadmierna potliwość), które mogą wskazywać na zupełnie inną chorobę. Co gorsza, obniżony nastrój, wycofanie lub niechęć przed zmianą otoczenia (np. związaną z pójściem do szkoły) są równie często bagatelizowane przez opiekunów. Dziecko widząc brak wsparcia ze strony najbliższego otoczenia, zaczyna pogłębiać się w swoim problemie, a to powoduje nasilenie dolegliwości i tym samym jeszcze większe trudności w przywróceniu pełni zdrowia.
Zaburzenia lękowe u dzieci mogą mieć różne podłoże i stanowić efekt:
- nabycia zaburzeń lękowych i nerwicowych od opiekuna
- poczucia wyobcowania i odrzucenia ze strony rówieśników
- traumatycznego przeżycia np. molestowanie seksualne, śmierć rodzica
- zmian w dotychczasowym życiu dziecka np. przeprowadzka, rozpoczęcie nauki w szkole
- nieodpowiedniego wychowania dziecka np. przesadnie wywieranej presji na dziecku, potrzebie nieustannego kontrolowania i braku swobody, nadopiekuńczości
- niedostatecznego bezpieczeństwa ze strony rodziców i rozmaitych zachowań patologicznych w domu np. alkoholizm, brak wsparcia, zaniedbywanie, ciągła krytyka, przemoc fizyczna i werbalna
Czy u dziecka można stosować leki przeciwlękowe?
Zaburzenia lękowe, podobnie jak inne problemy dotykające zdrowia psychicznego, są przeważnie leczone przy pomocy farmakoterapii. Odpowiednio dobrane leki umożliwiają poprawę kondycji młodych pacjentów i pomagają przełamać poczucie dużego strachu. Leki psychotropowe są jednak niezwykle silne w swoim działaniu. Oznacza to, że pomimo dużej skuteczność w wyciszaniu objawów wynikających z choroby stanowią przyczynę wielu skutków ubocznych. Wśród nich należy wymienić m.in. rozkojarzenie, bóle głowy i żołądka, nadmierną suchość w ustach, biegunki, a nawet wymioty.
Psychiatrzy pracujący z dziećmi i młodzieżą decydują się na użycie leków przeciwlękowych w wyjątkowo trudnych przypadkach, przeważnie gdy inne – niefarmakologiczne – metody nie przynoszą pożądanych rezultatów. W przypadku leczenia psychiatrycznego dzieci podstawą są psychoterapia i psychoedukacja, ćwiczenia oddechowe, metody relaksacyjne oraz treningi umiejętności społecznych. Niekiedy w terapię zostają włączone ziołowe preparaty o właściwościach uspokajających i ułatwiających zasypianie.
Jeżeli chodzi o leki przeciwlękowe dla małego dziecka i nastolatka, to przeważnie wykorzystuje się SSRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny np. fluoksetyna i sertalina. Dawkowanie leków jest indywidualnie dobierane do potrzeb pacjenta i znacząco różni się od sposobu użycia przez osoby dorosłe, co wynika m.in. z masy ciała. W przypadku wyjątkowo silnych ataków lęku (np. paniki) doraźnie stosuje się benzodiazepiny. Ta grupa leków, choć wykazuje niezwykle silne działanie uspokajające, to niesie za sobą wysokie ryzyko uzależnienia. Nieco słabszym i mniej skutecznym preparatem przeciwlękowym jest hydroksyzyna, którą przeważnie stosuje się u dzieci mających przewlekłe zaburzenia lękowe np. powodujące pogorszenie jakości snu i stan nadmiernego napięcia nerwowego.
Bibliografia:
- Niwiński P. „Leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne zarejestrowane u dzieci i młodzieży. Trudności prawne i etyczne związane z zakresem rejestracji leków.” Psychiatria i Psychologia Kliniczna 2017, 17(4): 274-278.
- Krysiak-Rogal K., Jernajczyk W. „Zaburzenia snu u dzieci i młodzieży z zaburzeniami i chorobami psychicznymi – zaburzenia afektywne i lękowe.” Psychiatria Polska 2013, 46(2): 303-312.
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/psychiatria/81304,zaburzenia-lekowe-u-dzieci-i-mlodziezy
