Zaburzenia lękowe i problem odczuwania nadmiernego niepokoju wymaga kompleksowego leczenia. Co warto wykorzystać w walce z patologicznym lękiem? Czy istnieją leki, które pozwalają złagodzić występujące objawy?
Przyczyny zaburzeń lękowych
Patologiczny lęk i niepokój mogą rozwijać się wskutek rozmaitych czynników. W wielu przypadkach poczucie nieustannego strachu może stanowić efekt uboczny innych chorób związanych ze zdrowiem psychicznym np. depresji czy choroby dwubiegunowej. Niemniej jednak zaburzenia lękowe mogą rozwijać się również w innych, somatycznych jednostkach chorobowych np. u osób ze zdiagnozowanym problemem onkologicznym. Poczucie zagrożenia wynikające z choroby z czasem odbija się na kondycji psychicznej pacjenta, co prowadzi do występowania mniej lub bardziej nasilonych niedogodności.
Niezwykle często zaburzenia lękowe są rezultatem silnych i przeważnie bolesnych przeżyć. Zespół stresu pourazowego (PTSD) to jedna z form patologicznego lęku, która rozwija się u osób po traumatycznych przejściach np. ataku terrorystycznym, napadzie, gwałcie, poronieniu, stracie bliskiej osoby, udziale w wypadku komunikacyjnym czy nawet utracie dotychczasowej pracy. Ogrom generowanych emocji jest przeważnie niemożliwy do całkowitego przeżycia. Ich skumulowanie prowadzi z kolei do rozwoju rozmaitych dysfunkcji m.in. przesadnego odczuwania lęku. Niekiedy patologiczny niepokój może towarzyszyć kobietom w ciąży, co może być rezultatem zmian hormonalnych i realnych obaw o sprawdzenie się w przyszłej roli matki.
Nie można też pominąć faktu, że zaburzenia lękowe i inne choroby psychiczne są rezultatem nadużywania rozmaitych substancji psychoaktywnych – począwszy od alkoholu, przez narkotyki, a skończywszy na różnych produktach leczniczych. Niejednokrotnie wszystkie trzy wymienione typy substancji są ze sobą łączone, co jak można przypuszczać, daje znacznie szybsze efekty rozwoju patologicznego niepokoju.
Do przyczyn zaburzeń lękowych można też zaliczyć:
- alienacja i odosobnienie,
- niepełnosprawność funkcjonalną,
- kiepską sytuację materialną i złe warunki do życia,
- choroby przewlekłe np. stwardnienie rozsiane, RZS,
- lęk separacyjny np. rozdzielenie dziecka od rodziców,
- niską samoocenę np. z powodu otyłości, problemów skórnych,
- obawę przed zabiegami chirurgicznymi lub stomatologicznymi,
Na czym polega leczenie zaburzeń lękowych?
Najskuteczniejszym sposobem leczenia przesadnie odczuwanego lęku i patologicznego niepokoju jest połączenie właściwie dobranych środków farmakologicznych z psychoterapią. Zadanie leków polega na łagodzeniu występujących niedogodności, które wynikają z choroby – pozwalają zminimalizować ryzyko napadów strachu, wyregulować sen, poprawić koncentrację i zapewnić pacjentowi znacznie lepsze funkcjonowanie w codziennym życiu. Leki przeciwlękowe można podzielić na leki OTC (dostępne bez recepty), które stosuje się raczej w sytuacjach wzmożonego odczuwania stresu i niepokoju, oraz preparaty dostępne na receptę. Do tej drugiej grupy należą:
- buspiron,
- pregapalina,
- hydroksyzyna,
- benzodiazepiny,
- propranolol (nerwica sercowa).
W przypadku zaburzeń lękowych przebiegających w towarzystwie objawów lub potwierdzonej choroby depresyjnej poleca się wdrożyć leki anksjolityczne (tzw. antydepresanty – SSRI, SNRI, IMAO czy TPLD).
Kluczową rolę w leczeniu patologicznego lęku odgrywa psychoterapia. Konsultacje z psychologiem mają za zadanie zrozumieć istotę całego problemu, przepracować pojawiające się emocje oraz nauczyć chorego panowania nad swoim stanem. Niejednokrotnie psychoterapeuci ukazują swoim pacjentom, że występujący strach jest nieadekwatny do realnej sytuacji czy wręcz nieuzasadniony. Psychoterapia ma wspomóc pacjenta w zmianie swojego dotychczasowego postępowania i ułatwić zrobienie pierwszego kroku, który pozwoli wyrwać się np. z chorobliwych schematów towarzyszących osobom z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi.
Bibliografia:
- Sterna W., Sterna A. „Psychoterapia a farmakoterapia – czy można je łączyć?” Psychiatria 2016, 13(2): 84-91.
- Konopka A., Wroński M., Samochowiec J. „Możliwości medycyny w zakresie leczenia lęku – historia i współczesność.” Psychiatria 2013, 10(2): 55-62.
- Wojtas A., Jakuszkowiak-Wojten K. „Terapia lęku panicznego w ujęciu poznawczo-behawioralnym.” Psychiatria 2010, 7(6): 227-233.
- Gulcz M., Polak M. „Zastosowanie terapii poznawcz-behawioralnej w leczeniu wybranych zaburzeń lękowych: zespołu lęku napadowego i PTSD.” Nowiny Psychologiczne 2002, 2: 29-49.
