Problemy ze zdrowiem psychicznym stanowią szczególną grupę chorób. Oprócz leczenia farmakologicznego niezbędna jest psychoterapia, która stanowi pracę nad zrozumieniem siebie i naukę życia z własnymi emocjami. Dla wielu osób diagnoza choroby psychicznej wydaje się wyrokiem na całe życie. Czy problemy w postaci zaburzeń lękowych są możliwe do całkowitego wyleczenia?
Złożoność zaburzeń lękowych – wielowymiarowe przyczyny
Lęk jest fizjologiczną reakcją organizmu na wydarzenia o dużym ładunku emocjonalnym. Stresujące lub niepokojące sytuacje mogą wyzwolić w człowieku uczucie bezradności, zagrożenia, zdenerwowania oraz wywołać szereg objawów somatycznych (np. nadmierna potliwość, brak apetytu, ból brzucha). Fizjologiczny lęk ma charakter przemijający i jest uwarunkowany pojawieniem się konkretnego czynnika (tzw. stresora).
Zaburzenia lękowe to z kolei długotrwale utrzymujące się uczucie niepokoju czy wręcz przerażenia, które prowadzi do upośledzenia możliwości wykonywania podstawowych czynności i skutkuje realnym obniżeniem jakości codziennego życia. Patologiczny lęk może być rezultatem wielu czynników:
- złej higieny snu i związanych z tym zaburzeń,
- nadużywania alkoholu, narkotyków czy leków,
- niektórych chorób przewlekłych (np. choroby nowotworowe, cukrzyca, choroba Parkinsona),
- traumatycznego przeżycia (np. poroniona ciąża, udział w wypadku, pogorszenia statusu finansowego wskutek utraty pracy),
- wrodzonych uwarunkowań (np. osobowość neurotyczna, perfekcjonizm, genetyczne odziedziczenie od rodziców z chorobami psychicznymi),
- czynników wychowawczo-środowiskowych (np. przemoc domowa, toksyczni znajomi, poczucie odrzucenia przez najbliższych, nadopiekuńczość rodziców).
Leczenie zaburzeń lękowych – czy można się całkowicie pozbyć chorobliwego niepokoju?
Proces leczenia patologicznego lęku jest złożony. Osoby z zaburzeniami lękowymi zostają poddane kompleksowej terapii, w której skład wchodzą spotkania z psychologiem (praca w nurcie behawioralno-poznawczym), indywidualnie dostosowana farmakoterapia oraz zmiana dotychczasowego stylu życia. Skuteczność leczenia jest uwarunkowana od wielu kwestii m.in. stopnia zaawansowania zaburzeń, chorób współistniejących czy własnego zaangażowania pacjenta. Natomiast główne cele terapii lęku to:
- ćwiczenia dotyczące kontaktu i relacji międzyludzkich,
- redukcja problemów somatycznych i polepszenie samopoczucia,
- zrozumienie własnych emocji i zachowań, co pozwoli dostrzec błędne postępowanie,
- wyznaczenie granicy między życiem prywatnym i zawodowym oraz edukacja w zakresie skutecznego oddzielenia tych dwóch sfer,
- nauka radzenia sobie z niepokojem i trening technik/metod pozwalających zminimalizować ryzyko nasilenia lęku wraz z towarzyszącymi mu objawami,
- ukazanie destrukcyjnej roli czynników ryzyka (np. używek, określonych osób i zachowań) oraz sposobów na wypełnienie pustki po ich usunięciu z życia (np. większa dbałość o własne zdrowie, hobby, odnowienie kontaktów z dawnymi znajomymi lub nawiązanie nowych relacji).
Trudno jednak powiedzieć, że zaburzenia lękowe zostają całkowicie wyleczone. Znacznie lepiej sprawdza się tutaj termin uśpienia, a sam pacjent zyskuje wiele wartościowych umiejętności zapobiegania ich rozbudzeniu. Niemniej jednak przewrotność życia i związane z nim niespodziewane wydarzenia (np. śmierć bliskiego członka rodziny, rozwód, diagnoza lekarska) mogą spowodować spory ładunek emocjonalny, co w konsekwencji doprowadzi pogorszenia kondycji psychicznej i reaktywacji zaburzeń lękowych. Dlatego też wiele osób po wyjściu z zaburzeń lękowych stara się pielęgnować swoje zdrowie emocjonalne m.in. poprzez zdrowe odżywianie, regularny sen czy aktywność fizyczną.
Bibliografia:
- Nitka-Siemińska A.. „Zaburzenia lękowe – charakterystyka i zasady leczenia.” Forum Medycyny Rodzinnej 2014, 8(1): 37-43.
- Konopka A., Wroński M., Samochowiec J. „Możliwości medycyny w zakresie leczenia lęku – historia i współczesność.” Psychiatria 2013, 10(2): 55-62.
- Lehner M., Wisłowska-Stanek A., Płaźnik A. „Wygaszanie reakcji emocjonalnej jako nowy cel farmakoterapii zaburzeń lękowych.” Psychiatria Polska 2009, 18, 639-654.
