Cykloseryna – co to za lek i jakie są jego właściwości?

Cykloseryna jest związkiem chemicznym zaliczanym do grona antybiotyków. Działanie cykloseryny polega na zahamowaniu procesu syntezy ściany komórkowej bakterii. Głównym wskazaniem do stosowania leków z cykloseryną są infekcje prątkami gruźlicy oraz bakteriami Gram-dodatnich i Gram-ujemnych. Cykloseryna jest rekomendowana wówczas gdy inne leki przeciwgruźlicze nie przynoszą pożądanych rezultatów – preparat poleca się łączyć z innymi chemioterapeutykami.

Cykloseryna a układ nerwowy

Działania niepożądane cykloseryny są w głównej mierze związane z układem nerwowym. Lek może prowadzić m.in. do senności, zawrotów i bólu głowy, problemów z nastrojem, depresją, nerwowością czy nadmierną pobudliwością nerwową. Te skutki uboczne są przeważnie rezultatem stosowania dawek większych aniżeli 500 mg cykloseryny na dobę. Stosowanie leku nie jest też wskazane w przypadku zdiagnozowanej depresji, psychozy czy ciężkich zaburzeń lękowych.

Niemniej jednak cykloseryna prezentuje pewne wartościowe właściwości w kontekście przeciwdziałania patologicznego lęku i przesadnego odczuwania niepokoju. Wynika to z faktu, że D-cykloseryna jest uznawana za agonistę receptora NMDA – jej działanie przyczynia się do pobudzenia tego receptora, co może mieć wartościowy wpływ dla zaburzeń lękowych. W jaki sposób?
W przeciwieństwie do większości leków przeciwlękowych nie powoduje bezpośredniego łagodzenia występujących objawów i doraźnej poprawy stanu pacjenta. Stosowanie cykloseryny w farmakoterapii zaburzeń lękowych ma na celu ułatwienie mechanizmu wygaszenia reakcji organizmu na nadmierny niepokój. Cykloserynie przypisuje się też pozytywne oddziaływanie na proces uczenia. Badania kliniczne pokazują, że stosowanie cykloseryny może okazać się wyjątkowo wartościowe dla utrwalenia efektów wypracowanych w trakcie psychoterapii. W badaniach oceniano zastosowanie dawek rządu od 50 do 500 mg leku przed planowanymi sesjami psychoterapeutycznymi. Preparat okazał się wartościowy w wygaszaniu i osłabianiu symptomów zaburzeń lękowych.
Cykloseryna była na ogół dobrze tolerowana wśród pacjentów poddanych badaniom. Najczęściej występującymi skutkami ubocznymi były takie niedogodności jak zawroty głowy, niewielkie wzmocnienie odczuć lękowych, niezbyt duży dyskomfort ze strony przewodu pokarmowego oraz utrzymujące się uczucie zmęczenia.

Warto jednak zaznaczyć, że dotychczasowe badania na temat zastosowania cykloseryny w farmakoterapii zaburzeń lękowych oceniały skuteczność jednorazowych dawek leku. Dlatego też niezbędne jest przeprowadzenie dokładniejszych analizy, które pozwolą oszacować m.in. efektywność regularnego stosowania cykloseryny w kontekście zwalczania problemu patologicznego lęku i niepokoju, czy ryzyko występowania potencjalnych działań niepożądanych dotyczących długofalowej farmakoterapii.

Można przypuszczać, że w przyszłości cykloseryna okaże się nowym środkiem leczenia farmakologicznego zaburzeń lękowych. Obiecujące wyniki badań pozwalają założyć, że antybiotyk może być coraz częściej stosowany off label do przeciwdziałania problemom niezwiązanym z infekcjami bakteryjnymi.

Bibliografia:

1. Choy Y., Schneier FR. „Nowe i najnowsze leki w zaburzeniach lękowych.” Psychiatria po Dyplomie 2009, 6(4): 23-31.
2. Lehner M., Wisłowska-Stanek A., Płaźnik A. „Wygaszanie reakcji emocjonalnej jako nowy cel farmakoterapii zaburzeń lękowych.” Psychiatria Polska 2009, 43(6): 639-645.