Lęk jest definiowany jako stan wzmożonego napięcia, który odznacza się uczuciem niebezpieczeństwa. Realistyczny lęk, zwany również zdrowym, stanowi jeden z mechanizmów ostrzegawczych, co pozwala uniknąć czyhającego zagrożenia. Lęk patologiczny (chorobowy) jest przeważnie irracjonalny i stanowi przyczynę ograniczenia w zakresie codziennego funkcjonowania. 

Uogólnione zaburzenia lękowe

GAD (generalized anxiety disorder) czyli uogólnione zaburzenia lękowe to stan charakteryzujący się bezprzedmiotowym niepokojem i poczuciem zagrożenia. Ten rodzaj zaburzeń trwa ze zmiennym nasileniem, ma charakter przewlekły i utrzymuje się przez co najmniej pół roku. Intensywność ulega zwiększeniu wskutek problemów ze snem, wzmożonej potliwości oraz licznych objawów somatycznych m.in. problemów pokarmowych, zaburzeń moczowo-płciowych, podwyższonego ciśnienia i wzmożonej akcji serca, przyśpieszonego oddychania czy zwiększonego napięcia mięśniowego. GAD niezwykle często współwystępuje z depresją.

Fobie

Ten rodzaj zaburzeń lękowych odnosi się do wyjątkowo dużego strachu wobec określonego przedmiotu lub zjawiska. Poziom lęku jest na tyle wysoki, że niejednokrotnie jest niemożliwy do opanowania przez chorego i w większości przypadków uniemożliwia mu normalne funkcjonowanie. Przykładowe fobie:

• ankraofobia – lęk przed wiatrem
• arachnofobia – lęk przed pająkami
• hydrofobia – lęk przed wodą
• nozofobia – lęk przed konkretną chorobą 
• tanatofobia – lęk przed śmiercią

Szczególnym rodzajem fobii jest agorafobia, czyli lęk przed otwartą przestrzenią, który nie dotyczy tyle przestrzeni co społeczeństwa np. tłumu zgromadzonego w centrum miasta czy osób zebranych w budynkach użyteczności publicznej.

Zaburzenia osbesyjno-kompulsywne

OCD (obsessive-compulsive disorder) zwane potocznie nerwicą natręctw jest szczególną formą zaburzeń lękowych. Z jednej strony pacjent boryka się z lękiem fobicznym przed konkretnym przedmiotem, bodźcem czy sytuacją np. boi się infekcji bakteryjnych lub wirusowych, kradzieży, wypadku w domu. Z drugiej strony jego myśli stają się niezwykle nieprzyjemne i obsesyjne wokół wszelkich sposobów zapobiegania konfrontacji z czynnikiem wyzwalającym lęk – w efekcie wykonuje rozmaite czynności, które z czasem przyjmują rutynowy charakter i uniemożliwiają mu normalne funkcjonowanie. Dobrym przykładem jest wcześniej wspomniany strach przed infekcjami. Pacjent w celu profilaktyki może spędzać godzinę na myciu i dezynfekcji rąk po powrocie do domu, czasami nie zważając na to, że tak dokładne czyszczenie powoduje m.in. podrażnienie czy uszkodzenie skóry.

Lęk paniczny

To krótkotrwały i niespodziewany atak paniki, który przeważnie następuje w wyniku wyjątkowo stresującej sytuacji – niemniej jednak istnieją przypadku występowania samoistnego lęku panicznego bez uzasadnionej przyczyny. Towarzyszą mu charakterystyczne objawy somatyczne m.in. atak duszności, palpitacja serca, dreszcze, zawroty głowy czy nadmierna potliwość. Ofiary lęku panicznego niejednokrotnie odczuwają w trakcie ataku uczucie zbliżającego się końca, które jest przez nich utożsamiane jako nadchodząca śmierć.

Zespół stresu pourazowego

PTSD (post-traumatic stress disorder) to zaburzenia lękowe wywołane traumatycznym przeżyciem np. śmiercią bliskiej osoby, poronieniem, wojną, gwałtem, klęską żywiołową czy wypadkiem. Ogrom negatywnych emocji związanych z trudną sytuacją nie pozwala choremu o niej zapomnieć, co niezwykle często skutkuje zaburzeniami snu, gniewem, przebłyskami wspomnień (flashbacks) czy obniżeniem nastroju. Zespół stresu pourazowego może utrzymywać się u chorego przez wiele lat po przebytej tragedii.

 

Bibliografia:

1. Gaebel W., Zielasek J., Reed GM. „Zaburzenia psychiczne i behawioralne w ICD-11: koncepcje, metodologie oraz obecny status.” Psychiatria Polska 2017, 51(2): 169-195.
2. Florkowski M. „Związek zaburzeń lękowych z percepcją bodźców zagrażąjących.” Psychologiczne Zeszyty Naukowe Półroczniki Instytutu Psychologii Uniwersytetu Zielonogórskiego 2016, 2: 131-141.
3. Wojtas A., Jakuszowiak-Wojten K. „Terapia lęku panicznego w ujęciu poznawczo-behawioralnym.” Psychiatria 2010, 7(6): 227-233.
4. Jaeschke R., et al. „Współwystępowanie zaburzeń depresyjnych i lękowych.” Psychaitria  2010, 7(5): 189-197.
5. Cebella A., Łucka I. „Zespół stresu pourazowego – rozumienie i leczenie.” Psychiatria  2007, 4(3): 128-136.
6. http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=109